1. Thực trạng hiện nay

Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang diễn ra mạnh mẽ với sự phát triển vượt bậc của công nghệ trên quy mô toàn cầu, chuyển đổi số không chỉ là xu hướng, mà đã trở thành một yêu cầu bắt buộc, là phương thức quan trọng để các doanh nghiệp gia tăng khả năng cạnh tranh trong thời gian tới. Là ngành dịch vụ trọng yếu, có giá trị gia tăng cao, việc ứng dụng chuyển đổi số AI, IoT, Big Data,..trong lĩnh vực logistics, cảng biển ngày càng trở nên cấp thiết. Đáp ứng yêu cầu đó, các đơn vị khai thác cảng biển lớn trong cả nước đã triển khai các giải pháp như: Tập Đoàn Gemadept đã triển khai ứng dụng Smart Port, TCT Tân Cảng Sài Gòn triển khai hệ thống Smart Gate,…. nhằm quản lý trong các hoạt động giao nhận, nâng hạ, đóng rút, dịch vụ tại cảng…; sử dụng các chứng từ điện tử, tra cứu dữ liệu đa cảng; tiến hành các tác nghiệp tài chính, thanh toán trực tuyến…

Đồng hành và đáp ứng nhu cầu thanh toán tại cảng, VCB.HCM đã triển khai và kết nối thành công hệ thống vận hành, thanh toán tại cảng của các đơn vị với hình thức thanh toán Ecom thẻ (thông qua thẻ nội địa hoặc thẻ tín dụng) với Trung gian thanh toán (TGTT) là NAPAS, Onepay hoặc Ngân lượng.

Mặc dù thời gian qua việc triển khai thanh toán dịch vụ cảng biển đã mang lại doanh số lớn cho VCB nhưng thực tế triển khai vẫn còn nhiều hạn chế như:

• Kết nối hệ thống phức tạp (do cần kết nối thêm với TGTT): Khách hàng cá nhân khi đến thanh toán tại cảng phải thực hiện nhiều bước, thiếu tiện lợi, gây ảnh hưởng trải nghiệm thanh toán;
• Phát sinh thêm phí từ TGTT, làm giảm tính cạnh tranh của VCB;
• Chậm trễ ghi nhận giao dịch do quy trình trung gian – dễ gây lỗi, khiếu nại. Việc đối soát, khiếu nại cần thực hiện thông qua TGTT;
• Công ty khó kiểm soát dòng tiền theo thời gian thực (đối soát hiện qua T+1), ảnh hưởng đến vận hành logistics.
• Dẫn đến việc triển khai hệ thống thanh toán thông qua Ecom thẻ chưa thật sự hiệu quả, ảnh hưởng đến khách hàng và làm giảm khả năng cạnh tranh của VCB so với các đơn vị khác.

2. Nội dung sáng kiến

Trên cơ sở đánh giá các đối tác đầu ra của các cảng biển hiện đang sử dụng hình thức thanh toán Ecom thẻ là Khách hàng cá nhân (qua trao đổi với nhóm KH Gemadept: ~90% giao dịch được các cá nhân thực hiện dưới hình thức ủy quyền từ công ty) và tận dụng ưu thế khi các tổ chức tín dụng đang có chính sách miễn phí (giảm 100%) phí chuyển khoản khác hệ thống trên ứng dụng ngân hàng số, nhóm tác giả đề xuất mở rộng dịch vụ thanh toán QR Code/QR Billing cho nhóm Khách hàng cảng biển của Chi nhánh, cụ thể:

• Về dịch vụ QR Code /QR Billing đối với cảng biển là dịch vụ cho phép khách hàng thực hiện thanh toán hóa đơn cho Cảng trên kênh giao dịch của VCB hoặc thanh toán liên ngân hàng đến số tài khoản phụ của Công ty mở tại VCB tương ứng với hoá đơn cần thanh toán.
• Về quy trình thanh toán QR Code/QR Billing của đối tác khi sử dụng dịch vụ cảng biển:
• Bước 1: Khách hàng yêu cầu thanh toán đơn hàng và được cấp mã QR code tại quầy thanh toán của Cảng/phần mềm của Cảng.
• Bước 2: Khách hàng đăng nhập ứng dụng Mobile Banking của Ngân hàng, chọn tính năng thanh toán bằng mã QRcode đã được tạo ở Bước 1.
• Bước 3: Khách hàng kiểm tra thông tin thanh toán, chọn Thanh toán

=> Màn hình chuyển sang giao diện để khách hàng xác nhận lại thông tin một lần nữa và chọn Xác nhận

=> Khách hàng nhập mã OTP, chọn xác thực để hoàn tất giao dịch.

3. Cách thức thực hiện

• VCB.HCM phối hợp với Phòng Phát triển kênh số đối tác và Ban KHDN Lớn TSC xây dựng chính sách phí cạnh tranh và thực hiện chào Khách hàng sử dụng sản phẩm dịch vụ.
• Phòng Phát triển kênh số đối tác Trung tâm công nghệ thông tin thực hiện triển khai mở cổng kế nối với phần mềm khai thác của cảng. Đồng thời, các bên cung cấp tài liệu kỹ thuật và hỗ trợ tích hợp giải pháp với hệ thống Cảng.
• Khi Golive: hệ thống tự động hạch toán báo có giao dịch thanh toán của khách hàng vào tài khoản của Cảng, gửi dữ liệu thông tin giao dịch tự động tới hệ thống phần mềm của Cảng

4. Tính hiệu quả

• Đối với VCB:
• Việc áp dụng giải pháp QR Billing/QR Code đối với nhóm cảng biển giúp gia tăng thị phần giao dịch, số dư tiền gửi bình quân không kỳ hạn (CASA) góp phần gia tăng lợi nhuận cho VCB.
• Việc mở kênh thanh toán QR Billing giúp VCB có thể tiếp cận thêm nguồn Khách hàng cá nhân từ các đối tác của khách hàng mở và sử dụng dịch vụ VCB Digibank.
• Đối với Khách hàng:
• Giúp tiết giảm chi phí và thời gian khi các giao dịch báo có được tự động hạch toán trên hệ thống.
• Đơn giản hóa quy trình thanh toán: Khách hàng quét mã QR được sinh tự động theo hóa đơn, thanh toán nhanh chóng qua ứng dụng Mobile Banking của ngân hàng khác hoặc VCB Digibank.
• Tự động hạch toán và báo có tức thời vào tài khoản của Công ty tại VCB (thay vì T+1 như Ecom thẻ), đồng thời kết nối dữ liệu trực tiếp với phần mềm quản lý của Công ty.
• Không cần qua trung gian thanh toán, giúp Công ty tiết giảm chi phí giao dịch (không mất phí TGTT).
• Tăng tốc độ xử lý giao dịch, nâng cao trải nghiệm người dùng. Hạn chế sai sót thủ công, giảm rủi ro nhầm lẫn/chậm trễ.

5. Các dự án đã triển khai

• Hiện QR Billing/QR Code đã triển khai cho Công ty Cổ phần Cảng Cái Mép Gemadept – Terminal Link (thành viên nhóm Gemadept). Dự án đã chính thức Golive từ tháng 12/2024, đang trong quá trình hoàn thiện tinh chỉnh hệ thống. Dù vẫn đang trong giải đoạn vận hành ban đầu, tính đến tháng 05/2025, tổng số lượt Khách hàng đã thanh toán qua hệ thống QR code/QR Billing đạt 3.443 lượt, mang lại số dư tiền gửi bình quân không kỳ hạn (CASA) : 1,2 tỷ VNĐ cho VCB, góp phần gia tăng trải nghiệm khách hàng sử dụng dịch vụ tại cảng.
• Trong thời gian tới, VCB.HCM tiếp tục chào sản phẩm QR Billing/QR Code đối với các đơn vị thành viên Nhóm Gemadept như: cảng Phước Long, Bình Dương, Dung Quốc, Nam Đình Vũ,…

Việc áp dụng sảng phẩm QR Billing/QR Code giúp gia tăng tiền gửi bình quân không kỳ hạn (casa) của Khách hàng tại VCB, góp phần gia tăng hiệu quả sử dụng dịch vụ của Khách hàng.