1. Tiềm năng thị trường và cơ hội cho các tiểu thương tại thị trường Việt Nam

Quy mô và tầm quan trọng của tiểu thương trong thị trường bán lẻ

• Số lượng tiểu thương và chợ truyền thống:
  • Năm 2017, Việt Nam có khoảng 5,14 triệu hộ kinh doanh cá thể, con số này tiếp tục tăng theo tốc độ đô thị hóa và biến động kinh tế. (Kinhtesaigon, 2024).
  • Theo số liệu từ Nielsen, cả nước có khoảng 1,4 triệu cửa hàng tạp hóa và 9.000 chợ truyền thống, chiếm 75% thị phần bán lẻ với doanh thu ước tính khoảng 10 tỷ USD/năm (Bộ thông tin truyền thông, 2022).

Tiềm năng tăng trưởng của thị trường bán lẻ

• Quy mô thị trường: Theo Tổng cục Thống kê, thị trường bán lẻ Việt Nam đạt quy mô 142 tỷ USD và dự kiến tăng lên 350 tỷ USD vào năm 2025.
• Tăng trưởng GDP và tầng lớp trung lưu: Dự kiến, GDP của Việt Nam sẽ tăng trưởng từ 2-7%/năm trong giai đoạn 2023-2030, cùng với sự gia tăng của tầng lớp trung lưu, tạo ra cơ hội lớn cho thị trường tiêu dùng.

Cơ hội cho tiểu thương trong bối cảnh thị trường hiện tại

• Chuyển đổi số và thương mại điện tử: Mặc dù kênh bán lẻ truyền thống chiếm ưu thế, xu hướng mua sắm trực tuyến đang gia tăng. Tiểu thương có thể tận dụng các nền tảng thương mại điện tử để mở rộng kênh bán hàng và tiếp cận khách hàng mới.
• Hỗ trợ từ các giải pháp tài chính công nghệ (fintech): Với doanh thu ước tính 10 tỷ USD mỗi năm, tiểu thương đang được các công ty fintech chú ý và cung cấp các giải pháp thanh toán, quản lý tài chính hiện đại.
• Thay đổi thói quen tiêu dùng: Sau đại dịch COVID-19, người tiêu dùng có xu hướng ưu tiên mua sắm trực tuyến. Tiểu thương cần thích nghi bằng cách ứng dụng công nghệ và thay đổi mô hình kinh doanh để đáp ứng nhu cầu mới.

2. Bộ giải pháp hỗ trợ tiểu thương, người bán hàng trên VCB Digibank

Định hướng của sáng kiến

• Bộ giải pháp hỗ trợ tiểu thương, người bán hàng gồm các tính năng, tiện ích gia tăng trên VCB Digibank, hướng tới tập khách hàng cá nhân sử dụng VCB Digibank là tài khoản chính để nhận dòng tiền vào tài khoản một cách thuận tiện và nhanh chóng trong giai đoạn đầu và mở rộng công cụ quản lý khoản phải thu hiệu quả cho khách hàng trên VCB Digibank.
• Bộ giải pháp hướng tới mục tiêu:
  • Gia tăng tiện ích VCB Digibank cho khách hàng cá nhân, người bán dễ dàng quản lý giao dịch Nhận tiền với các mục đích khác nhau thông qua phương thức QR chuyển khoản.
  • Tối ưu trải nghiệm, thu hút KH là người bán, tiểu thương, chủ shop online, shipper gắn kết sử dụng VCB Digibank, như là công cụ hỗ trợ hiệu quả cho việc thu tiền hàng và quản lý đơn hàng, tiền hàng ngay trên ứng dụng VCB Digibank mà không cần phải bổ sung bất kỳ ứng dụng/thiết bị nào khác.
  • Là công cụ hiệu quả cho KH là người bán quản lý các khoản phải thu hiệu quả ngay trên ứng dụng VCB Digibank.

Các giải pháp triển khai

• Sáng kiến đề xuất một bộ giải pháp toàn diện trên nền tảng VCB Digibank nhằm phục vụ tiểu thương và người bán hàng – nhóm chiếm tỷ trọng lớn trong hệ sinh thái bán lẻ truyền thống của Việt Nam. Giải pháp gồm các chức năng chính như:
  • Tạo mã QR theo từng mục đích nhận tiền, với tối đa hai mục đích cho mỗi tài khoản, hỗ trợ theo dõi doanh thu theo từng loại hình kinh doanh.
  • Báo cáo giao dịch chi tiết theo từng alias mục đích, giúp người bán dễ dàng quản lý dòng tiền.
  • Tùy biến thiết kế mã QR theo bộ nhận diện thương hiệu, ngành nghề hoặc chủ đề phù hợp.
  • Hiển thị nhanh mã QR tại màn hình đăng nhập, tiết kiệm thời gian, giảm rủi ro gian lận khi thu tiền tại điểm bán.
  • Chia sẻ thông báo nhận tiền tới người dùng VCB Digibank khác để đồng bộ theo dõi biến động tài khoản.
  • Thông báo biến độ số dư bằng giọng nói (Voice OTT), loa Thần Tài: đặc biệt phù hợp với người bán hàng, chủ shop kinh doanh.
• Bên cạnh đó, sáng kiến cũng đề xuất các hướng mở rộng như sau:
  • Mở rộng loa thông báo, kết nối với công ty phần mềm bán hàng: Kết nối, gắn kết với khách hàng tiểu thương.
  • Tích hợp tính năng quản lý bán hàng gọn nhẹ vào ứng dụng VCB Digibank như: tạo đơn hàng, lên đơn ship, tạo QR động và quản lý doanh thu bán hàng tự động.
  • Hỗ trợ tài chính toàn diện cho tiểu thương: (i) Mở rộng tính năng gợi ý tiết kiệm tự động, vay tín chấp dựa vào dòng tiền bán hàng thông qua mã QR; (ii) Hỗ trợ đào tạo tài chính cơ bản cho tiểu thương: học qua ứng dụng, lớp học miễn phí, cộng đồng.

3. Tính mới, tính sáng tạo:

• Sáng kiến “Bộ giải pháp hỗ trợ tiểu thương, người bán hàng trên VCB Digibank” mang tính mới khi lần đầu tiên được tích hợp và triển khai tại hệ thống Vietcombank, hướng tới phân khúc khách hàng cá nhân là tiểu thương – nhóm đối tượng có đặc thù giao dịch cao, doanh thu ổn định nhưng chưa được số hóa toàn diện.
• Về mặt sáng tạo, sáng kiến đã chuyển đổi cách tiếp cận truyền thống sang mô hình hỗ trợ quản lý tài chính chủ động ngay trên nền tảng VCB Digibank, bằng việc phát triển loạt tính năng tiện ích như tạo QR theo mục đích, chia sẻ biến động số dư, thiết kế mã QR tùy biến, và xem trước mã QR mà không cần đăng nhập.
• Các tính năng này không chỉ đáp ứng yêu cầu nghiệp vụ mà còn nâng cao trải nghiệm người dùng, giúp tiểu thương hiện đại hóa phương thức thu tiền, đồng thời tăng tính nhận diện và gắn kết với ngân hàng.

6. Hiệu quả và lợi ích đạt được:

• Việc ứng dụng sáng kiến giúp VCB đạt được nhiều lợi ích, cụ thể:
  • Với VCB: (i) Thu hút khách hàng cá nhân có dòng tiền lớn, gắn bó lâu dài; (ii) Gia tăng giao dịch nhận tiền qua QR, giảm giao dịch tiền mặt; (iii) Tạo cơ sở để cung cấp thêm dịch vụ: vay vốn tiểu thương, tiết kiệm, bảo hiểm…; (iv) Góp phần mở rộng hệ thống ngân hàng số, tăng nhận diện thương hiệu qua mang lưới người bán hàng và (v) Dễ dàng tích hợp với hệ thống hiện tại của VCB Digibank, không cần thay đổi lớn về hạ tầng.
  • Với khách hàng sử dụng dịch vụ: (i) Tạo mã QR nhận tiền linh hoạt, dễ dàng sử dụng phân biệt với các mục đích thu tiền; (ii) Không cần trang bị thêm thiết bị hay app nào khác, gói gọn trong VCB Digibank.
• Việc tích hợp sâu vào hoạt động kinh doanh hằng ngày của người bán không chỉ tăng hiệu quả vận hành, mà còn giúp ngân hàng khai thác dữ liệu giao dịch phục vụ các sản phẩm tài chính đa dạng như tín dụng, tiết kiệm, bảo hiểm.
• Sáng kiến được triển khai từ đầu năm 2024 và được các tính năng được cập nhật liên tục đến thời điểm báo cáo. Bộ giải pháp hỗ trợ người bán trên VCB Digibank đã nhanh chóng ghi nhận kết quả tích cực: đến hết năm 2024, đã có hơn 732.000 khách hàng sử dụng bộ giải pháp; và đến tháng 04/2025, số lượng khách hàng luỹ kế đạt trên 1.000.000 khách hàng sử dụng dịch vụ, với CASA bình quân ~45 triệu đồng, gấp ba lần bình quân toàn hệ thống. Hiệu quả casa từ nhóm KH đăng ký mới trong năm 2025, sử dụng dịch vụ ước đạt trên 47 tỷ đồng.